مقدمه
در 5 تیر ماه 1359 با مراجعه یک افسر خلبان به آیت الله خامنه ای و با فاصله چند ساعت بعد، مراجعه یک عضو نیروی ویژه ارتش به حفاظت اطلاعات تیپ خود، پرده از کودتایی در حال وقوع برای ضربه زدن به انقلاب ایران برداشته شد.
کودتا با ورود عوامل حامی بختیار یعنی محمد باقر بنی عامر بعنوان طراح و فرماندهی سعید مهدیون و آیت محققی، به شکل مخفیانه در راستای تضعیف ارتش کلید می‌خورد.
مراحل کوتا
اهداف کودتا در چند مرحله تعریف شده بود و به نیروهای کودتا اعلام شده بود:
مرحله اول، بمباران بیت امام خمینی و سپس نابود سازی برج مراقبت مهرآباد تعیین شده بود، سپس با شکستن دیوار صوتی آغاز مرحله دوم به نیروهای زمینی اعلام می‌شود.
در مرحله دوم عملیات، تصرف اماکن حساس از جمله زندان اوین، ستاد ارتش، پادگان‌های حر، قصر و جمشیدیه و در نهایت ساقط کردن حکومت فعلی در دستورکار قرار داده شده‌بود.
پایگاه کوتا
برای انتخاب پایگاه مورد نیاز کودتا، 5 فاکتور باید با در نطر گرفته می‌شد که عبارت بودند از:
1-داشتن هواپیمای بمب افکن
2-نزدیک بودن به تهران
3- خارج از شهر بودن
4-داشتن عناصر مستعد و قابل جذب
5-داشتن حداکثر آشنایی رهبران با پرسنل و اماکن آن عملیات هوایی کودتا
در نهایت پایگاه هوایی شهید نوژه همدان با دارا بودن همه معیار ها برای اجرای کودتا برگزیده شد.
خنثی شدن کودتا
در آن زمان نیروهای کودتا پس از تفهیم طرح توسط سران، آمادۀ اجرای کودتا بودند که با اتفاقی غیر منتظره همه محسابات تغییر می کند و ورق بر میگردد. خلبانی که مامور بمباران بیت امام خمینی بود شبانه به منزل آیت الله خامنه‌ای مراجعه کرده و پرده از ماجرا بر می‌دارد و از انگیزه خود برای این اقدام و اینکه چرا آیت الله خامنه ای را در جریان امر قرار داده اینگونه روایت می کند:
«وقتی در سال 57 امام فرمودند سوگند به شاه باطل است، ما همه سوگندهایمان را به قرآن و خدمت به مردم ایران تغییر داده بودیم بنابراین من سرباز قسم خورده‌ای بودم که وقتی افرادی مثل حمید نعمتی مرتب تکرار می‌کردند: برای پیروزی، 5 میلیون نفر را هم خواهیم کشت، نمی‌توانستم خیانت به مردم و کشورم را بپذیرم.
در آن موقعیت احساس می‌کردم کسی جز امام و آیت‌الله خامنه‌ای مورد اطمینان نیست. لذا تصمیم گرفتم فقط این دو نفر را در جریان امر قرار دهم. اما دسترسی به امام به‌لحاظ امنیتی به آسانی ممکن نبود، لذا بهترین گزینه حضور در منزل آقای خامنه‌ای بود. آن زمان کسی به اندازه ایشان حامی و پشتیبان ارتش نبود و همراهی و حمایت‌های ایشان از ارتشی‌ها مرا مصمم کرد تا خدمت‌شان برسم و ماجرا را شرح دهم.»
پس از این اتفاق با مراجعه یک عضو نیروی ویژه ارتش و تحویل اطلاعات کودتا توسط او، 11 نفر از دیگر افراد دخیل در کودتا همان شب دستگیر و کمیته مقابله با کودتا در ارتش فعال شد.
حزب توده که خود را در خطر می‌بیند، همزمان با این اتفاق با استفاده از نفوذی های خود شروع به ارسال اطلاعات غلط به نیروهای امنیتی کشور می کند.
آسیب ها
کودتا در روز 18 تیر 1359 توسط ارتش، بدون نیاز به دخالت عاملین خارجی خنثی و 600 نفر در این رابطه بازداشت می گردند؛ اما در اتفاقی عجیب و غیرمنتظره چند صد کیلومتر آن طرف‌تر لشکر 92 زرهی اهواز در کودتای نقاب مورد اتهام واقع می شود.
مجهز ترین لشکر زرهی خاورمیانه با اطلاعات غلط رسیده از حزب توده، متهم به مشارکت در کودتا گردیده و شاکله لشکر، به خصوص فرماندهی و افسران ارشد زندانی یا اعدام می شوند؛ در همین راستا خلبانان و افسرانی نیز که در کودتا نقشی نداشته‌اند زندانی شده اما با تلاش مراجع ذی‌ربط در ارتش و کشف واقعیت، از آسیب مصون مانده و به خدمت باز می‌گردند.
پس از خنثی سازی کودتا توسط ارتش و محاکمه، عاملین اصلی کودتای نقاب، همزمان با آغاز جنک تحمیلی مشخص میگردد. طبق شواهد برآمده، کودتای نقاب با زیرکی حزب توده گام اصلی در راستای تضعیف ارتش پیش از حمله همه جانبه عراق بود. نتایج این تضعیف به خصوص در لشکر 92 به چشم آمده و خطوط مقدم دفاعی ایران، یعنی نیروی هوایی و زرهی در این واقعه صدمات جبران ناپذیری را متحمل گردیدند.
در این وحله زمانی، ارتش که خود کودتا را به تنهایی خنثی کرده بود، به سرعت به بازیابی و بازسازی نیروهای آسیب دیده در کودتا پرداخت، چنانکه یکی از خلبانان محکوم در این واقعه، 33 روز پس از تبرئه و آغاز جنگ در عملیات برون مرزی به شهادت رسید.
رهبر انقلاب اسلامی آیت الله خامنه‌ای در سخنرانی خود از اقدام ارزندۀ ارتش در خنثی سازی کودتا یاد کرده و این اقدام را از حافظه انقلاب و نظام پاک نشدنی توصیف فرمودند.
- پژوهشکده سایبرپلیتیک دانشکده فرماندهی و استاد ارتش جمهوری اسلامی ایران (دافوس آجا)
