پهپاد و نقش آن در استراتژی نظامی

پهپادها با نام رسمی «UAV» یا « Unmanned Aerial Vehicle»، «پرنده‌های هدایت‌پذیر از دور» هستند. این هواپیماها بدون سرنشین با هدایت کنترلی حرکت می‌کنند.

پهپادها نقش وسیعی در جنگ‌های نوین دارند. این پرنده‌های نسبتا کوچک و ارزان قیمت می‌توانند معادلات سیاسی و نظامی جهان را تغییر دهند. پهپادها در روزگار جدید به حدی مهم‌ هستند که آمریکا، چین و روسیه تصمیم‌ گرفته‌اند بودجه‌های وسیعی برای این کار و ساخت ناوگان پهپادی مجهز و قدرتمند اختصاص دهند.

پهپادها به نسبت جنگنده‌ها و بمب‌افکن‌ها مزایا و برتری‌های بسیار زیادی دارند. خطرات کمتر جانی، هزینۀ به شدت کمتر، امکان حمل مهمات، امکان ارسال پارازیت و ... از مهم‌ترین نقاط مثبت پهپادها هستند. همچنین، پهپادها قدرت مانور زیادی داشته و وسیله‌ای مناسب برای پیشبرد ماموریت‌های تهاجمی، کنترل و فرماندهی، شناسایی نقاط هدف و ... هستند.

پهپادها تنوع بسیار زیادی دارند. این تنوع در قیمت، اندازه، وزن و برد دیده می‌شود. قیمت یک پهپاد می‌تواند از چند هزار دلار تا 300 دلار باشد. کوچکترین پهپاد شناخته شده که تا امروز ساخته شده، حشره مکانیکی (insect flying) است که وزنی کمتر از ۱۰ گرم دارد. پهپادهایی با وزن ۱۰ تن هم ساخته می‌شوند که قیمت و هزینۀ بسیار بالایی دارند. همچنین، پهپادها برد و ارتفاع متنوعی دارند. برخی پهپادها قادر به ارتفاع گرفتن تا ۲۹ هزار و ۵۰۰ متر هستند.

روابط ایران و آمریکا بعد از انقلاب اسلامی

روابط ایران و ایالات متحده آمریکا از زمان انقلاب اسلامی در سال 1357 تا امروز پر از فراز و فرود بوده است. اگرچه در این سالها، روابط تهران و واشنگتن بیشتر خصمانه بوده اما در برخی لحظات و مقاطع، از قطع رابطۀ این دو کشور گره‌گشایی شده و این دو همکاری‌هایی با هم داشته‌اند. اما رابطه و مذاکرات ایران و آمریکا چه فراز و فرودی داشته و از چه مقاطعی عبور کرده است؟ 

در زیر مروری کلی بر سرگذشت روابط ایران و آمریکا از سال 1357 تا 1404 داریم و به مهم‌ترین تحولات در این رابطه می‌پردازیم:

گردان 144 و رفع حصر آبادان

حصر آبادان و رفع آن واقعه‌ای مهم در تاریخ جنگ تحمیلی است که در ماه‌های نخست جنگ به وقوع پیوست. آبادان در مهر ماه 1359 محاصره شد و پس از فرمان تاریخی امام خمینی (ره) و مجاهدات رزمندگان ایران زمین این حصر شکست.

در شکست رفع حصر آبادان گروه‌های نظامی متعددی نقش‌آفرینی کردند. در این میان، نقش گردان ۱۴۴ پیاده از لشکر ۲۱ حمزه در جلوگیری از سقوط آبادان غیرقابل انکار است. این گردان مقابل دو گردان زرهی و یک گردان پیادۀ مکانیزه از لشکر ۳ عراق مقاومت کرد و با عملیات تاخیری خود که مورخ ۳ آبان ۵۹ به وقوع پیوست، باعث شد  زمان لازم برای تیپ ۲ لشکر ۷۷ فراهم شود تا از مشهد وارد منطقه شده و مانع از اشغال آبادان گردد.

ارتش ایران در عصر ساسانی

ارتش ایران در عصر ساسانی تحولات مختلفی نسبت به دوران اشکانیان داشت. اردشیر بابکان، موسس سلسلۀ ساسانی هدف خود را احیاء سنت‌ها و فرهنگ ایران در عصر هخامنشی قرار داده بود و به همین دلیل، تلاش داشت چهرۀ ایران را تغییر داده و به نوعی اشکانیان‌زدایی دست زد.

یکی از زمینه‌هایی که اردشیر تغییراتی در آن به وجود آورد، «ارتش» بود. موسس سلسلۀ ساسانی تلاش کرد قوام و ساختار ارتش ایران در عصر هخامنشیان را احیاء کرده و ساختار نیمه رسمی، ملوک الطوایفی و چریکی ارتش عصر اشکانی را از بین ببرد. با این حال، اردشیر در برخی زمینه‌ها مانند سواره‌نظام دارای سلاح سبک، سواره‌نظام سلاح سنگین یا قوانین لجستیکی تحت تاثیر اشکانیان قرار داشت و آنها را در ارتش نوین خود پذیرفت.

استراتژی قدرت دریایی

شرط اصلی برای ایجاد یک قدرت جهانی کنترل بر دریاهاست. به عبارت دیگر، نظارت بر دریاها، اولین قدم در راه کسب قدرت برتر جهانی است. به نظر آلفرد ماهان، در نزاع بین قدرت‌ها، نیروهایی که در موقعیت دریایی قرار دارند از امکانات بیشتری برای در دست گرفتن ابتکار عمل برخوردار هستند. به عقیدۀ ماهان، در دنیای جدید تجارت و بازرگانی، موقعیت دریایی مناسب، دارای مزایای اقتصادی و سیاسی زیادی است، در حالی که کشورهای محصور در خشکی اهمیت کمتری دارند. با توجه به این اهمیت در کسب قدرت و نقش‌آفرینی در سطح منطقه‌ای و جهانی می‌توان «موقعیت دریایی» را به عنوان عامل ژئوپلیتیک مؤثر در سیاست خارجی کشورها در نظر گرفت.