homepage

مقالات پر بازدید

نبرد استالینگراد

نبرد استالینگراد (Battle of Stalingrad) یکی از خونین‌ترین نبردهای تاریخ است که در سال 1942 و 1943 در شهر استالینگراد روسیه (ولگوگراد فعلی) و بین قوای آلمان نازی و شوروی استالینی به وقوع پیوست. این نبرد سخت و چند ماهه نزدیک به یک میلیون و 800 هزار کشته و زخمی به جای گذاشت.

همچنین، این نبرد باعث تغییر موازنۀ قدرت در جبهه‌های جنگ شد. نیروهای آلمان نازی تا پیش از نبرد استالینگراد شکست بزرگی را تجربه نکرده بودند و استالینگراد اولین و مهم ترین شکست نظامی آنها تا ابتدای سال 1943 بود. نبرد استالینگراد باعث باز شدن جبهه شرقی به سوی آلمان، افزایش عملیات نظامی متفقین و شکست‌های پیاپی هیتلر در سال‌های 1943 تا 1945 شد. 


شهید مسعود منفرد نیاکی

مسعود منفرد نیاکی در18 بهمن سال ۱۳۰۸ در آمل به دنیا آمد. دوران مقدماتی تحصیل را در آمل گذراند و در سال ۱۳۳۱ وارد دانشکده افسری شد. او پس از طی دورۀ سه ساله با درجۀ ستوان دومی و در رسته زرهی به استخدام ارتش درآمد.

شهید منفرد نیاکی شروع به گذراندن دوره‌های مختلف نظامی کرد و دوره ‎هایی مانند دورۀ مقدماتی و عالی زرهی و دوره فرماندهی و ستاد و دانشکده پدافند ملی را با موفقیت پشت سر گذاشت.

شهید منفرد پس از گذراندن دوره‌های مختلف و خدمت در پست‌های مختلف فرماندهی در سال ۱۳۵۵ به درجه سرهنگی نائل آمد. 


ارتش ایران در عصر زندیه

زندیه در یکی از حساس‌ترین دوران‌های تاریخ ایران به قدرت رسید. بعد از قتل نادرشاه در خراسان، ایران دچار آشوب شد و کشور وارد یک جنگ داخلی چندین ساله گردید. کریم خان زند نیز که از سرداران لرتبار نادرشاه بود دست به شورش زد. او ابتدا مهرعلی خان تکلو را شکست داد و همدان را به تصرف خود درآورد. سپس اتحاد سه گانه را با ابوالفتح خان و علی مردان خان ایجاد کرد و با تصرف اصفهان، یک شاهزادۀ صفوی به نام شاهزاده اسماعیل سوم را به پادشاهی رساند. او سپس سردار سپاه اتحاد سه گانه شد اما چندی بعد با علی مردان خان که دست به شورش زده و ابوالفتح خان را کور کرده بود، وارد جنگ شد. نتیجۀ جنگ پیروزی کریم خان زند و تصرف مرکز ایران بود.

بعد از نابودی علی مردان خان، کریم خان وارد دورۀ دوم جنگ‌های داخلی شد. او در این دوره با دو دشمن اصلی جنگید: محمد حسن خان قاجار (پدر آقامحمدخان) و آزادخان افغان. کریم خان این دو مدعی قدرتمند را هم شکست داد و توانست حاکم تقریبا سراسر ایران شود.

مرور سریع تاریخ ایران در عصر کریم خان زند نشان می‌دهد او با چه مشکلات فراوانی روبه رو بود و تقریبا در تمام مدت در حال جنگ بود. ارتش او نقش اصلی را در پیروزی‌هایش داشت و به همین دلیل، بدون شناخت این ارتش نمی‌توان به سر قدرت زندیه و شکست دادن قاجار و افغان‌ها و ... دست یافت.


امیر خلبان فرج الله براتپور

فرج‌الله براتپور خلبان اف-۴ فانتوم ۲ نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران است. او که یکی از قهرمانان نیروی هوایی در جنگ تحمیلی هشت ساله به حساب می‌آید، در عملیات‌های مختلفی شرکت کرده و عملیات‌های متعددی را فرماندهی کرده است که یکی از مهم‌ترین آنها عملیات اچ – 3 در سال ۱۳۶۰ است. 


مرز از منظر ژئوپلیتیک

مرز در ژئوپلیتیک و جغرافیای سیاسی یک مفهوم مرکزی و مهم است که از ارتباط طبیعت (محیط ) و انسان حاصل می‌شود و به همین دلیل، ماهیتی کاملا جغرافیایی دارد. مرز مفهومی سیاسی نیز است که به خصوص بعد از پایان جنگ‌های سی سالۀ اروپا و انعقاد پیمان وستفالی و همچنین، ورود به عصر دولت – ملت‌ها اهمیت یافت و در قلب مفهوم «سرزمین» جای گرفت.

تا پیش از قرارداد وستفالی و ورود به عصر دولت – ملت‌، مرز مساوی و مترادف با «سرحدات» بود و بر مناطق غالبا طبیعی، غیرمسکونی و گاه صعب‌العبوری اطلاق می‌شد که دیگر در تسلط سربازان و قوای یک امپراتوری یا حکومت قرار نداشت. اما بعد از اهمیت یافتن مفهوم سرزمین و اتصال این مفهوم با «ملت» معنایی نو یافت و به حدودی اطلاق شد که یک کل اجتماعی و سرزمینی را که به عنوان زیست انتخاب کرده‌اند، از یک کل اجتماعی دیگر و محل زیستشان جدا می‌کند.

مفهوم مرز در عصر جدید نقش بی‌بدیلی در تضمین وحدت سیاسی، وحدت سرزمینی، اتحاد ملت و دولت، معنا پیدا کردن دولت ملی، ایجاد حد نهایی کنترل و حاکمیت بر قلمرو و ... دارد. همچنین، متفکران معتقدند مرزهای ملی و بین‎المللی نقش اصلی را در جداکنندگی، پراکندگی، یکپارچه‌سازی، تفاوت‌سازی، کشمکش و ارتباط جوامع دارند. این 5 مورد، کارکردهای پنجگانه و اصلی مرز به حساب می‌آیند.


مقالات برگزیده

امیر سرلشکر حاتمی

امیر سرلشکر حاتمی، پنجمین فرمانده کل ارتش جمهوری اسلامی ایران است که از خرداد 1404 تا کنون این مسئولیت را برعهده دارد. وی بعد از انتصاب امیر سرلشکر موسوی به ریاست ستاد کل نیروهای مسلح، با حکم رهبر انقلاب به این مقام منصوب شد. امیر حاتمی سابقا در دولت دوازدهم و در فاصلۀ سالهای 1396 تا 1400 وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح بوده است.

بازدارندگی

بازدارندگی (Deterrence) از مفاهیم مهم امنیت بین‌الملل و ژئوپلیتیک است. به ‌طور کلی، بازدارندگی «استفاده یک طرف از مجموعه‌ای از تهدیدها برای قانع کردن طرف دیگر به عدم انجام یک عمل نامطلوب» است. این مفهوم از زمان ایجاد تمدن‌ها و «مرزهای» سیاسی در دنیا به کار گرفته شده اما با ورود دنیا به عصر هسته‎‌ای بیش از گذشته مطرح گردیده است.

شهید عباس بابایی

سرتیپ خلبان عباس بابایی، خلبان نورثروپ اف-۵ و اف-۱۴ تام‌کت نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و معاون عملیات فرماندهی این قوه از ۹ آذر ۱۳۶۲ تا ۱۵ مرداد ۱۳۶۶ است. او که حدود 3 هزار ساعت پرواز داشته و در چند ده عملیات هم شرکت کرده، در سال 1366 به درجۀ رفیع شهادت نائل آمد. 

ارتش ایران در عصر افشاری

ارتش ایران در عصر نادرشاه افشار یکی از قدرتمندترین ارتش‌های جهان بود. طبق برخی روایات، ارتش نادرشاه شامل 375 هزار سرباز زبده، تعداد زیادی توپ مجهز، زنبورک و سایر تجهیزات مدرن بود. نادرشاه توانست با تدبیر خود ارتش قدرتمند ایران را که توسط شاه عباس صفوی به وجود آمده بود، احیاء کند. او نظم را در راس فرماندهی به وجود آورد، یگان‌های نظامی را مجددا منظم ساخت، قدرت لجستیکی ارتش را بازسازی کرد و با جذب سرباز از اقوام مختلف توانست ضمن بیرون راندن افغان‌ها از کشور، دو ارتش قدرتمند عصر باروت یعنی عثمانی و گورکانیان هند را شکست داده و ایران را تبدیل به قدرتمندترین کشور شرق کند.

اخلاق و جنگ

رابطۀ اخلاق و جنگ همواره مورد توجه فیلسوفان، متفکران و نظریه‌پردازان بوده است. این پرسش بنیادین که «آیا جنگ مطلقا غیراخلاقی است یا خیر؟» همواره مورد بررسی بوده و پاسخ‌های متعددی به آن داده شده است. به طور کلی، سه دسته پاسخ به پرسش فوق داده شده است. گروهی مانند برتراند راسل، مطلقا جنگ را غیراخلاقی و ناقض حدود اخلاقی می‌دانند. گروهی دیگر مانند توماس هابز، جنگ را ورای اخلاق دانسته و معتقدند به هیچ وجه نمی‌توان انتظار رعایت اخلاق را از جنگ‌سالاران داشت. گروهی نیز به «جنگ عادلانه» یا مشروع  معتقدند و تاکید دارند جنگ یک «شر ضروری» است و در برخی موارد، ورود به جنگ لازم و گریزناپذیر است. این نظریه پردازان معتقدند جنگ نیز یک پدیده‌ اجتماعی است و باید حدودی داشته باشد و رعایت حدود جنگ نیز «اخلاق جنگ» نامیده می‌شود. به طور کلی، به گروه اول که معتقدند جنگ مطلقا شر است و با اخلاق در تناقض است «صلح‌گرایان»، به گروه دوم که معتقدند جنگ ورای اخلاق است و نباید با قواعد اخلاقی، آن را محدود کرد، «واقع‌گرایان» و به گروه سوم که رایی میانه را برمی‌گزینند، معتقدان به «جنگ عادلانه» می‌گویند.