تعریف

به لاتینheadquarters

 قرارگاه تأسیسات نظامی موقت یا دائمی در یک منطقه است که تجهیزات مخابراتی و ترابری زمینی و هوایی دارد و مرکز عملیات فرماندهی و کنترل یگان می‌باشد در هر قرارگاه کلیه افسران ستاد هماهنگ‌کننده و ستاد تخصصی که عملیات رزمی و پشتیبانی رزمی به آن‌ها مربوط می‌شود انجام‌وظیفه می‌نمایند غالباً قرارگاه‌های ارتش سپاه و لشکر در دو رده جلو و رده عقب سازمان داده می‌شوند و به‌این‌ترتیب امکان پراکندگی بیشتر افراد و سازوبرگ فراهم می‌گردد. این دو رده به‌صورت یگان‌های مجزا نیستند؛ بلکه عناصر قرارگاه واحدی می‌باشند. عناوین قرارگاه رده جلو یا پاسگاه اصلی فرماندهی و قرارگاه رده عقب یا پاسگاه فرماندهی رده عقب مترادف یکدیگرند و ممکن است به‌جای یکدیگر به کار برده شوند. رک پاسگاه اصلی فرماندهی و پاسگاه (رده عقب پاسگاه) فرماندهی رده (عقب در جنگ) تحمیلی ضمن تأسیس قرارگاه خاتم الانبیاء (ص) و قرارگاه‌های شمال غرب، غرب، جنوب و شمال شرق، برای فرماندهی و اداره عملیات و مقابله با وضع متحول جبهه‌ها قرارگاه‌های دیگری مانند قرارگاه عملیاتی کربلای ۱، ۲، ۳ و.... (قرارگاه‌های، قدس، نصر فتح و فجر) ایجاد شد که قرارگاه عملیاتی با خاتمه عملیات و تثبیت جبهه‌ها منحل گردیدند.