جنگنده J-10 (Chengdu J-10) یک جنگنده نسل چهار و چهار و نیم سبک چند منظوره چینی است که توسط صنایع هواپیمایی چنگدو توسعه یافته است. این جنگنده بیشتر برای نبردهای هوا به هوا طراحی شده، اما می‌تواند ماموریت‌های ضربتی را نیز انجام دهد. جنگنده J-10 از سال ۲۰۰۳ در ارتش خلق چین عملیاتی شده و در دو مدل جنگنده تک‌سرنشین (شامل J-10A و J-10B و J-10C) و دوسرنشین (J-10S) ساخته شده است. 

تاریخچه

طراحی جنگنده J-10 در اواخر دهه ۱۹۸۰ آغاز شد. این جنگنده که با الهام از جنگنده چنگدو J-9 ساخته شد، در سال ۱۹۹۸ اولین پرواز خود را انجام داد و تولید انبوه آن هم از سال ۲۰۰۲ آغاز گردید.

در ابتدا قرار بود J-10 با یک موتور جت غربی راه‎‌اندازی شود، اما تحریم تسلیحاتی چین توسط اروپا و آمریکا در سال ۱۹۸۹، پکن را به سمت همکاری با روسیه سوق داد. چین از مسکو تقاضای کمک در طراحی و ساخت موتور  J-10را کرد. در نتیجه، بدنۀ  J-10برای تطبیق با موتور بزرگتر روسی Saturn AL-31F دستخوش تغییراتی شد و این موتور روسی در بدنۀ J-10 تعبیه شد.

همانطور که بیان شد جنگنده J-10 انواع مختلفی دارد و در 4 نمونۀ A، S، B، C توسعه یافته است. ورژن‌های A و B و C از نوع تک‌سرنشین و ورژن S از نوع دوسرنشین است.

جنگنده J-10A

اولین نمونۀ ارائه شده از خانواده J-10 با نام J-10A شناخته می‌شود. در حال حاضر تولید این جنگنده متوقف شده است اما پیش از این، چین حدود ۳۰۰ فروند از این جنگنده را تولید کرده است. جنگنده  J-10A دارای رادار پالس داپلر Type 1473 بومی است که قادر به ردیابی ۱۰ هدف و درگیری همزمان با ۲ هدف با استفاده از موشک‌های هوا به هوای نیمه فعال راداری PL-11 یا ۴ هدف با استفاده از موشک‌های هوا به هوای فعال راداری(PL-12 (SD-10 است. جنگنده J-10A از موتور توربوفن روسی Saturn AL-31FN با قدرت ۷۹.۴۳ کیلونیوتن در حالت خشک و ۱۲۲.۵۸ کیلونیوتن با پس‌سوز نیرو می‌گیرد. همچنین مدل ناونشین این نمونه با کد J-10AH شناخته می‌شود.

طول این جنگنده 16.43 متر، پهنای بالش 9.75 متر، ارتفاعش 5.43 متر و وزن ناخالصش 12.400 کیلوگرم است. همچنین، برد این جنگنده به 3.200 کیلومتر و برد رزمی اش به 1.250 می‌رسد. حداکثر ارتفاع چنگدو J-10A هم حدود ۱۸۰۰۰ متر است.

جنگنده J-10B

جنگندۀ J-10B دومین نمونه از جنگندۀ J10 و نمونۀ ارتقا یافتۀ J-10A است. این جنگنده در سال ۲۰۱۶ برای اولین بار به نمایش عمومی درآمد. این نسخه دارای رادوم بزرگتر برای استقرار سیستم راداری AESA و سنسور مادون قرمز در دماغه است. همچنین، سیستم هدف‌گیری الکترونیکی - اپتیکی (EOTS) به آن اضافه شده و ورودی هوای متفاوتی نسبت به نمونۀ قبلی دارد. همچنین، J-10B علاوه بر سلاح‌های نوع پایه، قادر به شلیک موشک‌های نسل جدید PL-10 با قابلیت هدایت مادون قرمز و PL-15 با قابلیت هدایت راداری فعال است. 

جنگنده J-10C

جنگنده J-10C  نسخۀ به روز شدۀ جنگندۀ J-10B است. جنگنده J-10C  مهم‌ترین و مشهورترین ورژن J-10 است که نقشی کلیدی در نیروی هوایی ارتش چین دارد. این پرنده برای عملیات هوا به هوا و هوا به سطح طراحی شده است.

جنگنده J10C با طول بدنۀ ۱۶.۹ متر و عرض بال ۹.۸ متر، دارای وزنی در حدود ۹۷۵۰ کیلوگرم در حالت بدون حمل بار است.

جنگندۀ J-10C از موتور بومی 10 Shenyang WS-استفاده می‌کند که جایگزین موتور روسی در مدل‌های قبلی شده است. این موتور قدرتمند به جنگنده  J-10 امکان می‌دهد تا با سرعت ۲۲۲۲ کیلومتر در ساعت معادل ۱.۸ ماخ پرواز کند و در ارتفاع ۱۸ هزار متری عملکرد مناسب و درخشانی از خود نشان دهد. از دیگر قابلیت‌های J-10C می‌توان به برد رزمی ۵۵۰ کیلومتری آن اشاره کرد که در صورت استفاده از مخازن سوخت خارجی، برد پروازی آن به ۴۶۰۰ کیلومتر می‌رسد.

اولین پرواز J-10C در دسامبر ۲۰۱۳ انجام گرفت. با این حال، این جنگنده در سال ۲۰۱۸ به خدمت نیروی هوایی ارتش چین درآمد.

از جمله مهم‌ترین تسلیحات قابل استفاده توسط جنگنده J-10C می‌توان به موشک‌های هوا به هوای پیشرفته PL-15 اشاره کرد. این موشک‌ها دارای برد تخمینی 200 تا 300 کیلومتر هستند و نسخه صادراتی آن یعنی PL-15E نیز بردی حدود ۱۴۵ کیلومتر دارد. موشک  PL-15 در درگیری‌های اخیر به خصوص جنگ پاکستان و هند عملکرد چشمگیری داشته و توجه بسیاری از ارتش‌ها و رسانه‌های نظامی را به خود جلب کرده است.  

در کنار موشک‌های هوا به هوا، این جنگنده توانایی حمل سلاح‌های هوا به سطح از جمله موشک‌های KD-88 و YJ-91 را نیز دارد. همچنین، بمب‌های هدایت‌ شونده با لیزر یا ماهواره و غلاف‌های جنگ الکترونیکی مانند KG600 نیز از جمله تجهیزاتی هستند که قدرت عملیاتی جنگنده J-10C را افزایش می‌دهد.

جنگنده J-10S

جنگنده J-10S تنها نمونۀ دو سرنشینه و آموزشی J-10 است. این جنگنده از نظر عملکرد و پیکربندی اویونیک با J-10A یکسان است، اما بدنۀ جلویی آن کشیده شده تا بتواند یک صندلی خلبان دوم را در خود جای دهد. این هواپیما می‌تواند برای آموزش خلبانی یا به عنوان یک جنگنده استاندارد مورد استفاده قرار گیرد.