زندگی‌نامه

مسعود منفرد نیاکی در18 بهمن سال ۱۳۰۸ در آمل به دنیا آمد. دوران مقدماتی تحصیل را در آمل گذراند و در سال ۱۳۳۱ وارد دانشکده افسری شد. او پس از طی دورۀ سه ساله با درجۀ ستوان دومی و در رسته زرهی به استخدام ارتش درآمد.

شهید منفرد نیاکی شروع به گذراندن دوره‌های مختلف نظامی کرد و دوره ‎هایی مانند دورۀ مقدماتی و عالی زرهی و دوره فرماندهی و ستاد و دانشکده پدافند ملی را با موفقیت پشت سر گذاشت.

شهید منفرد پس از گذراندن دوره‌های مختلف و خدمت در پست‌های مختلف فرماندهی در سال ۱۳۵۵ به درجه سرهنگی نائل آمد. 

خدمت در زمان دفاع مقدس

در سال 1359 و بعد از انقلاب اسلامی، شهید نیاکی به سمت فرماندهی لشکر ۸۸ زرهی زاهدان درآمد. او در سال ۱۳۶۰ و در اوج جنگ تحمیلی، به سمت فرماندهی لشکر ۹۲ زرهی اهواز منصوب شد.

شهید منفرد در سالهای خدمت در لشکر 92 زرهی اهواز در مناطق مختلف جنگ فعالیت داشت و به گواه دوستان و نزدیکانش حتی یک روز از فعالیت دست نمی‌کشید. وی در مسئولیت‌های فرماندهی در عملیات‌های بزرگ طریق‌القدس، فتح‌المبین، بیت‌المقدس، والفجر و رمضان خدمت کرد.

نیاکی به واسطۀ لیاقت و شجاعت خود طی حکمی از سوی امیر سپهبد علی صیاد شیرازی به جانشینی فرمانده نیروی زمینی ارتش در جنوب منصوب شد و در طراحی عملیات‌های بزرگ رزمی در جنوب نقش مؤثری ایفا نمود. او همچنین، در سال ۱۳۶۳ به سمت جانشین اداره سوم ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران منصوب گردید. منفرد نیاکی در دوره‌ای نیز فرماندهی قرارگاه فتح را بر عهده داشته است.

شهادت

سرلشکر مسعود منفرد نیاکی در تاریخ ششم مرداد 1364 و زمانی که به عنوان ناظر آموزش در رزمایش لشکر ۵۸ تکاور ذوالفقار شرکت کرد، در میدان آموزش و تمرین نظامی (بر اثر ترکش خمپارۀ خودی) مجروح و به درجۀ رفیع شهادت نایل آمد.

تحصیلات و مسئولیت‌ها

تحصیلات:

الف. دوره مقدماتی رسته زرهی در دانشگاه افسری نیروی زمینی ارتش

ب. دوره عالی رسته زرهی در دانشگاه افسری نیروی زمینی ارتش

ج. دوره دافوس ارتش در دانشگاه فرماندهی و ستاد آجا

د. دوره علوم استراتژیک در دانشگاه عالی دفاع ملی

مسئولیت‌ها:

الف. معاون تیپ ۳ لشکر ۸۱ زرهی کرمانشاه  از ۱۳۵۴ تا ۱۳۵۷

ب. سرپرست تیپ ۳ لشکر ۸۱ زرهی کرمانشاه از ۱۳۵۷ تا ۱۳۵۹

ج. فرمانده لشکر ۸۸ زرهی زاهدان از ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۰

د. فرمانده لشکر ۹۲ زرهی اهواز از ۱۳۶۰ تا ۱۳۶۳

ه. فرمانده قرارگاه فتح در چند عملیات در خلال جنگ ایران و عراق

ن. جانشین فرمانده نیروی زمینی ارتش در جنوب

ی. جانشین اداره سوم ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران از ۱۳۶۳ تا ۱۳۶۴

ویژگی‌های مدیریتی و فرماندهی

یکی از ویژگی‌های شهید منفرد نیاکی این بود که همواره در خط مقدم و در کنار سربازان خود می‌جنگید، به آنها روحیه می‌داد و آنها را تشویق به پیشروی می‌کرد. او رابطه‌ای پدرانه با تک تک سربازانش داشت. مشهور است که با سربازان خود تماس می‎گرفت، از مشکلاتشان پرس و جو می‌کرد، گرفتاری‌های آنها را می‌شناخت و تا سر حد امکان آنها را رفع می‌نمود.

در همین رابطه، سرهنگ علی اکبر اصلانی، هم رزم شهید نیاکی گفته که وقتی شهید نیاکی فرمانده لشکر ۹۲ شد به همه یگان‌ها سرکشی می‌کرد و به یگان ما هم آمد. در آن زمان من فرمانده آتش‌بار یکم گردان ۳۸۸ توپخانه لشکر ۹۲ بودم. اولین جمله‌ای که ایشان گفت این بود که می‌خواهم تک تک شما را از نزدیک زیارت کنم و این وعده را از شما بگیرم که این دشمن متجاوز را از خاک کشورمان بیرون کنیم. من سرباز پیری هستم و به این سربازی افتخار می‌کنم. چهره من سوخته است؛ چون تمام خدمتم را در یگان‌های صف گذرانده‌ام. الان هم دست به سوی شما دراز می‌کنم و از شما می‌خواهم در این امر مقدس کمک کنید و این قول را به من بدهید که این دشمن را که در ارتفاعات الله اکبر مستقر شده، از کشورمان بیرون کنیم. سپس شهید نیاکی با همه سربازان روبوسی کرد و رفت.

همچنین، شهید منفرد حضوری فعال در خط مقدم داشت و دوشادوش سربازانش می‌جنگید. روایت است که در جریان عملیات بیت المقدس خبر فوت دختر شهید منفرد نیاکی را به او می‌دهند اما این فرمانده شجاع و متعهد حاضر به ترک جبهه‌های جنگ نمی‌شود.

یکی از معاونان شهید منفرد نیاکی می‌گوید: «یک روز به همراه شهید نیاکی یک راننده و یک محافظ به خط مقدم رفته بودیم. وقتی پیاده شدیم جناب نیاکی به طرف مواضع دشمن حرکت کرد و همین طور به جلو می‌رفت. بر اساس وظیفه ما هم باید پشت سرش می‌رفتیم. من عرض کردم: جناب سرهنگ خطرناک است! صلاح نیست شما به عنوان فرمانده لشکر جلو بروید. اگر خدای ناکرده اسیر شوید، خیلی مشکل ساز می‌شوید. ایشان نگاهی به من کرد و گفت: ما کارت شناسایی و درجه نداریم که ما را بشناسند. من باید بروم جلو و منطقه عملیاتی را شناسایی کنم تا بتوانم با خیال راحت و وجدان آسوده، سربازان و درجه داران را برای انجام عملیات به اینجا بکشانم.»

همچنین، شهید نیاکی طرح‌های ابتکاری فراوانی در عملیات‌های گوناگون ارائه داده و از نزدیک مشکلات فنی لشکر را حل می‌نمود. سرهنگ هوشنگ کریم پور، از هم رزمان شهید نیاکی  در رابطه با طرح‌های اجرایی و فنی این شهید بزرگوار چنین گفته است: «در عملیات بیت المقدس ما یگان احتیاط بودیم. روز دهم به ما دستور دادند که وارد عمل شویم. ما هم بی درنگ از پل عبور کرده و به پیشروی ادامه دادیم و حدود هفت کیلومتر جلو رفتیم. ناگهان شنی یکی از تانک‌های ما پاره و معلوم شد که در میدان مین گرفتار شده‌ایم. خیلی سریع شروع به گشودن معبر کردیم که در این حال شهید منفرد نیاکی خود را به یگان ما رساند و پس از سلام و احوال پرسی به ما دستور داد که مسیر خود را کمی منحرف و با چراغ روشن به جلو حرکت کنیم. ما بی درنگ سرچ لایت‌ها و چراغ خودروها را روشن و با نهایت سرعت به طرف جلو حرکت کردیم. این کار با آن که خطرناک بود، ولی فواید زیادی داشت، از جمله اینکه تمام منطقه روشن شد میدان‌های مین و موانع مشخص شدند و غرش تانک‌ها، توان رزمی نیروهای خودی را بالا برد و باعث ترس و وحشت دشمن شد. این ابتکار شهید نیاکی به کار ما سرعت بخشید و توانستیم ابتکار عمل را در آن منطقه به دست بگیریم. این حرکت و نبوغ نظامی از افرادی مانند شهید منفرد نیاکی بارها و بارها سر زد که توانستیم عملیات‌های بزرگی مانند فتح المبین و بیت المقدس را با موفقیت به پایان ببریم.»

خاطره شهید صیاد شیرازی از شهید منفرد نیاکی

امیر سپهبد شهید علی صیاد شیرازی در خاطراتش درباره ویژگی‌های شهید منفرد نیاکی می‌گوید: «در یکی از ساختمان‌های سوسنگرد نشسته بودیم. برادر ردانی پور گفت که اگر موافقید چراغ‌ها را خاموش کنیم و دعای توسل بخوانیم. این سخن به دل همه چسبید و دعای توسل شروع شد. واقعا اشک ریخته می‌شد؛ ناگهان متوجه هق هق یکی از حضار شدم؛ طوری که گریه او همه را تحت الشعاع قرار داده بود. نگاه کردم دیدم سرهنگ نیاکی است.

او دستمال سفیدی را جلوی صورتش گرفته بود و گریه می‌کرد. ما با دیدن گریه او در خود احساس حقارت کردیم. گفتم: ما می‌گوییم تعهدمان بیشتر است و انقلابی‌تر هستیم و مدعی هم هستیم؛ ولی به حال این پیرمرد نرسیدیم. این خاطره را بعد از عملیات طریق القدس برای حضرت امام خمینی (ره) بیان کردم که ایشان فرمودند: این اصل رجعت انسان به فطرت خود است. این‌ها دلشان نور الهی دیده و قلبشان روشن شده است، بروید از این فضای نورانی بهره برداری کنید.»