29 فروردین روز ارتش جمهوری اسلامی نامیده می‌شود. هر ساله در این روز رژه‌ای سراسری در مناطق مختلف کشور و توسط یگان‌های متفاوت ارتش برگزار می‌شود. این رژه به یاد و بزرگداشت تلاش‌ها و فداکاری‌های ارتشیان ایران در دوران دفاع مقدس و همچنین برای نمایش قدرت نظامی کشور برگزار می‌شود.

چرا 29 فروردین به عنوان روز ارتش انتخاب شده است؟

انتخاب 29 فروردین به عنوان روز ارتش جمهوری اسلامی ایران به وقایع پس از انقلاب اسلامی ایران در سال 1357برمی‌گردد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، کشور با چالش‌های زیادی مواجه شد. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، مسالۀ ارتش و جایگاهش در نظام سیاسی جدید کشور بود. پس از پیروزی انقلاب اسلامی، گروه‌های چپ‌گرای مختلف شروع به قدرت گرفتن کردند و به طرق گوناگون، شروع به ترویج افکار خود نمودند. بسیاری از گروه‌های چپ‌گرا مخالف ارتش بودند و آن را سمبل «نفوذ غرب» در کشور و نماد «استبداد» و «تمایز طبقاتی» می‌دانستند. گروهی از چپ‌گرایان معتقد به حذف و انحلال کامل ارتش بودند و گروهی مانند مجاهدین خلق نیز بر این باور بودند که ارتش باید «تصفیه» شود. در این میان، بسیاری نظریۀ «ارتش بی طبقۀ توحیدی» را ارائه دادند. طرفداران این ایده معتقد بودند ارتش باید از سلسله مراتب طبقاتی، وابستگی به غرب، و ساختارهای بوروکراتیک رها شود و به جای آن، بر پایۀ وحدت عقیدتی، مشارکت مردمی و حذف تمایزات طبقاتی بازسازی گردد. این نظریه تحت تأثیر اندیشه‌های سوسیالیستی (مانند حذف طبقات اجتماعی) و تفسیرهای رادیکال از اسلام انقلابی قرار داشت.

به جز مسائل فکری و نظری، در زمین سیاست نیز مشکلاتی جدی برای ارتش به وجود آمد. پس از پیروزی انقلاب، گروهک‌های مختلف به پایگاه‌های ارتش در مناطق گوناگون یورش برده و ضمن ایجاد رعب و وحشت، شروع به ایجاد مشکلاتی در مناطق مرزی نمودند. در این شرایط، ارتش که با مسائلی از جمله تصفیۀ امرا، تضعیف و بدبینی سیاسی مواجه بود، وارد گود شد تا جلوی مشکلات امنیتی جدایی طلبان را بگیرد. سرلشکر محمدولی قرنی در روز 23 بهمن 57 با حکم امام خمینی (ره) ریاست ستاد ارتش ملی اسلامی را برعهده گرفت. او به سرعت به ساماندهی ارتش پرداخت و به مناطق مرزی رفت تا با جدایی طلبان و شورشی‌ها مبارزه کند.

با این حال، قرنی با مشکلات فراوانی روبه رو بود. رابطۀ او با دولت موقت خوب نبود و تاکید داشت که دولت در کار او سنگ‌اندازی می‌کند. او در جایی در رابطه با این مشکل نوشت: «دولت بدون مشورت با ارتش و آگاه‌ترین مرجع ارزیابی کردستان، نمایندگانی را به آنجا می‌فرستد که با ورود آن‌ها و اولین سخن‌پراکنی که می‌کنند مردم را به پادگان مهاباد ریخته و غارت می‌کنند و در جلوی همین هیأت فرمانده پادگان را گلوله‌باران می‌کنند.» اختلافات دولت و ارتش و همزمان، فشارهای سیاسی گروه‌های چپ‌گرا سرانجام باعث شد قرنی در تاریخ 6 فروردین سال 58 از سمت خود استعفا دهد.

از زمان استعفای قرنی تا 28 فروردین ماه سال 1358، بیشترین‌ها فشارها بر دولت وارد شد تا رای به انحلال ارتش بدهد. این در حالی بود که جدایی طلبان و شورشی‌ها در حال فتنه در مناطق مرزی بودند و امنیت ایران را به خطر انداخته بودند. در این زمان گروهی از ارتشی‌ها از امام خمینی (ره) درخواست وقت ملاقات کردند تا جلوی انحلال کامل ارتش را بگیرند. آنها از امام خمینی (ره) خواستند که ایشان فرماندهی خود بر کل نیروهای مسلح را اعلام نمایند تا با استفاده از این حکم حکومتی، قوام و انضباط به ارتش بازگردد و از انحلال آن نیز جلوگیری گردد.

نتیجۀ این اقدام، حکم طوفانی و مهم امام خمینی (ره) در 28 فروردین ماه بود که باعث شد روز 29 فروردین ماه به عنوان روز ارتش نامگذاری شود. امام (ره) در در پیامی اعلام کردند: «روز چهارشنبه 29 فروردین روز ارتش اعلام مى‏‌شود. ارتش محترم در این روز در شهرستان‌هاى بزرگ با ساز و برگ به رژه بپردازند و پشتیبانى خود را از جمهورى اسلامى و ملت بزرگ ایران و حضور خود را براى فداکارى در راه استقلال و حفظ مرزهاى کشور اعلام نمایند. ملت ایران موظفند از ارتش اسلامى استقبال کنند و احترام برادرانه از آنان نمایند. اکنون ارتش در خدمت ملت و اسلام است و ارتش اسلامى است و ملت شریف لازم است آن را به این سِمت رسماً بشناسند و پشتیبانى خود را از آن اعلام نمایند. اکنون مخالفت با ارتش اسلامى که حافظ استقلال و نگهبان مرزهاى آن است، جایز نیست. ما و شما و ارتش، برادرانه باید براى حفظ و امنیت کشورمان کوشش کنیم و به شرارت اشرار و اختلال مفسدان خاتمه دهیم.»

رژه روز ارتش

در تاریخ 29 فروردین 1358، اولین رژۀ رسمی نیروهای مسلح پس از انقلاب اسلامی برگزار شد. این رژه نه تنها نشان‌دهندۀ قدرت نظامی کشور بود بلکه پیام روشنی برای دشمنان داشت که ملت ایران با وجود تمام مشکلات داخلی و خارجی، آمادۀ دفاع از سرزمین خود هستند. بنابراین، این تاریخ به عنوان نماد وحدت ملی و اقتدار نظامی انتخاب شد.

رژۀ روز ارتش هر ساله با حضور مقامات عالی‌رتبه نظامی و سیاسی کشور برگزار می‌شود. رژه شامل نمایش تجهیزات نظامی، خودروهای زرهی، هواپیماها و ناوهای جنگی است که نشان‌دهندۀ پیشرفت‌های تکنولوژیک و دفاعی کشور است.

رژۀ اصلی معمولاً در محوطۀ حرم امام خمینی (ره) یا محل‌های نمادین دیگری برگزار می‌شود. این مراسم با قرائت قرآن، ادای احترام به شهدا، و سخنرانی‌های مسئولان آغاز می‌گردد. سپس یگانهای نظامی با نظم خاصی رژه می‌روند و تجهیزات سنگین و سبک از برابر سکوهای ویژه عبور می‌کنند. در بخش هوایی، جنگنده‌ها و هلیکوپترها با اجرای مانورهای نمایشی، مهارت خلبانان ایرانی را به رخ می‌کشند.

تجهیزات رونمایی شده در چند سال اخیر

در طول چند سال گذشته، ارتش جمهوری اسلامی ایران موفق به توسعه و تولید انواع تجهیزات نظامی بومی شده است که برخی از آن‌ها در رژه‌های روز ارتش رونمایی شده‌اند. در این روز از برخی هواپیماها (مانند جنگنده‌ بومی مانند کوثر)، ناوگان دریایی ( مانند ناوشکن‌ دماوند، ناوشکن دنا و زیردریایی تهاجمی فاتح و بسیج)، موشک‌ها ( مانند موشک‌ بالستیک بومی ذوالفقار)، سامانه‌های پدافندی ( مانند سامانه باور 373)، تجهیزات زمینی، تانک‌ها و خودروهای زرهی جدید (مانند تانک کرار یا توپهای خودکششی رعد) و پهپادهای مختلف رونمایی گردیده است.